Magnetronovens en gezondheid: heeft het gemak een prijs?

Koken met een magnetronoven is heel gemakkelijk. Het is simpel, snel, en zorgt ervoor dat je niks klaar hoeft te maken. Veel mensen denken echter dat dit gemak een prijs heeft. Ze denken dat magnetrons schadelijke straling vormen en gezonde voedingsstoffen beschadigen. Dit artikel kijkt in detail naar magnetronovens en hun invloed op voedingsstoffen en op de gezondheidseffecten van voedsel.

Wat zijn magnetronovens, en hoe werken ze?

Magnetronovens zijn keukenapparaten die elektrische energie omzetten in elektromagnetische golven genaamd microgolven. Deze golven stimuleren moleculen in het voedsel waardoor deze gaan trillen, draaien en botsen. Zo wordt de energie in hitte omgezet. Dit is vergelijkbaar met je handen warm maken door ze tegen elkaar te wrijven, alleen dan op moleculair niveau. Microgolven zijn vooral werkzaam bij watermoleculen. Ze kunnen ook vetten, oliën en suikers verwarmen, alleen niet zo goed als water. Omdat de golven beter opwarmen waar watermoleculen zijn, wordt het eten veel ongelijkmatiger verhit dan bij kookmethodes als frituren.

Samengevat: Een magnetron zetten elektrische energie om in elektromagnetische golven. Deze golven stimuleren moleculen in het voedsel waardoor deze opwarmen.

Is de straling schadelijk?

Magnetronovens brengen elektromagnetische straling voort. Misschien vind je dit zorgwekkend klinken door de negatieve associaties met het woord “straling”. Dit is echter NIET de soort straling van atoombommen en nucleaire rampen. Magnetronovens brengen niet-ioniserende straling voort. Deze straling is vergelijkbaar met de straling van je telefoon, maar dan veel sterker. Houd in gedachte dat licht ook elektromagnetische straling is. Dus natuurlijk is niet alle “straling” schadelijk.

Magnetronovens hebben metalen schilden (en een metalen scherm over het raampje) waardoor de straling de oven niet kan verlaten. Normaliter zijn er dus geen risico’s. Aangezien magnetronovens een relatief kleine bron van straling zijn in vergelijking met dingen als telefoons vind ik dit geen goed argument tegen magnetronovens. Om het toch zeker te weten: druk je gezicht niet tegen het glas en houd je hoofd ten minste 30 cm van de oven vandaan. Radiatie neemt sterk af als de afstand groter wordt. Zorg er ook voor dat je magnetronoven in goede staat is. Overweeg om een nieuwe magnetronoven te kopen als hij er oud of kapot uitziet of als de deur niet goed sluit.

Samengevat: Microgolven zijn een vorm van straling vergelijkbaar met die van je telefoon. Door de manier waarop de ovens ontworpen zijn kan er geen straling ontsnappen.

Hoe koken in een magnetronoven voedingswaarden in het eten beïnvloed

Elke vorm van koken verlaagt de voedingswaarden. Belangrijke factoren hierin zijn de hoge temperaturen, de lange kooktijden en het toevoegen van water (waardoor wateroplosbare voedingstoffen uit het eten lekken). Magnetronovens doen het erg goed betreffende deze factoren. Je zou dan ook verwachten dat magnetronovens meer voedingsstoffen vasthouden dan methodes als frituren en koken. Meerdere onderzoeken hebben hiernaar gekeken.

Volgens twee van de review-onderzoeken leidt het gebruik van magnetrons niet tot verlaagde voedingswaarden in vergelijking met andere kookmethodes. Eén onderzoek vergeleek ook de invloed van kookmethodes op antioxidanten in twintig verschillende groenten. Ze concludeerden dat voedsel bakken en magnetrons gebruiken het best zijn in het vasthouden van voedingsstoffen, en koken het slechtst. Alhoewel, een ander onderzoek ontdekte dat slechts één minuut in de magnetron de kankerbestrijdende verbindingen in knoflook afbrak, terwijl dit maar liefst 45 minuten duurde in een normale oven.

Er is ook een onderzoek dat liet zien dat in een magnetronoven 96% van de flavonoïde antioxidanten in broccoli werden afgebroken, terwijl koken maar 66% afbrak. Dit onderzoek wordt vaak geciteerd door mensen die tegen magnetrons zijn. De waarheid is echter dat er hier water was toegevoegd bij de broccoli in de magnetron, wat een slecht idee is. Hoewel het prima is om babyvoeding in de magnetron te stoppen wordt het afgeraden om borstmelk in een magnetron te verwarmen; dit kan de antibacteriële stoffen in de melk kan beschadigen. Het lijkt er dus op dat de effecten op voedsel verschillen per soort voedsel en voedingstof. Magnetrons doen het vaak erg goed met het preserveren van voedingsstoffen, met enkele uitzonderingen.

Samengevat: Alle kookmethoden verlagen de voedingswaarden van eten. Magnetrons zijn over het algemeen echter goed in het preserveren van voedingsstoffen in vergelijking met methodes als koken en frituren.

De formatie van schadelijke verbindingen wordt verminderd in magnetrons

Een voordeel van magnetrons is dat het voedsel lang niet zo warm wordt als bij andere methodes zoals frituren. De temperatuur wordt normaliter niet veel hoger dan 100 graden, wat het kookpunt van water is. Vettig voedsel als spek kan echter wel veel warmer worden dan dat. Spek is een voorbeeld van eten dat schadelijke verbindingen vormt wanneer het bereid wordt. Deze verbindingen heten nitrosamines. Ze worden gevormd wanneer nitrieten in voedsel sterk verhit worden. Volgens een onderzoek leidde het verhitten van spek in een magnetron tot de laagste vorming van nitrosamine onder alle kookmethodes. Een ander onderzoek ontdekte dat een magnetron gebruiken voor kip tot de vorming van veel minder heterocyclische amines (een andere schadelijke verbindingen) leidde.

Samengevat: Een magnetron gebruiken is een goede manier om de vorming van schadelijke verbinden te verminderen.

Overweeg om plastic bakjes te vermijden

Veel plastics hebben hormoonontwrichtende verbindingen die schadelijk kunnen zijn. Bisphenol-A (BPA) is een goed voorbeeld. Het is gelinkt met vele ziektes; enkele voorbeelden zijn kanker, obesitas en schildklierstoornissen. Gebruik dus geen plastic bakjes in de magnetron tenzij deze gelabeld zijn als “magnetronveilig”. Houd ook in gedachte dat dit niet alleen voor magnetrons geld. Eten opwarmen in een plastic bak is een slecht idee ongeacht de kookmethode die je gebruikt.

Samengevat: veel plastics hebben hormoonontwrichtende verbinden zoals BPA die uit kunnen lekken tijdens het opwarmen. Warm nooit je voedsel op in een plastic bak.

Warm je eten goed op om bacteriën te vermijden

Een veiligheidsprobleem dat magnetrons hebben is dat ze niet zo goed zijn als andere kookmethoden in het doden van bacteriën. Meestal zijn de temperaturen lager en de kooktijden korter, en soms wordt het eten ongelijk verhit. Een magnetron met een draaischijf verdeelt de hitte beter. Hierdoor kan het ervoor zorgen dat je eten voldoende opgewarmd wordt en de schadelijke micro-organismen gedood worden. Het is ook belangrijk om voorzichtig te zijn met het opwarmen van vloeistoffen. Er zijn rapportages van “exploderende” kopjes; dit gebeurt als je tot boven de kooktemperatuur verhit en de energie op gewelddadige manier naar buiten komt als je vervolgens roert.

De hoofdgedachte

Uiteindelijk blijken magnetrons een veilige, effectieve en gemakkelijke manier te zijn om je eten te bereiden. Er is geen bewijs dat magnetrons schadelijk zijn. Onderzoek suggereert juist dat ze beter zijn in het preserveren van voedingsstoffen en het verminderen van schadelijke verbindingen dan andere kookmethodes. Zelf heb ik een magnetron in mijn keuken. Ik gebruik hem enkele keren per week, meestal om restjes mee op te warmen. Over het algemeen kook ik echter met mijn inbouwoven.

Tip: De beste combimagentron koopt u bij De Zwaan voor slechts 300 euro (topmodel). We verkopen 100% goed nagekeken inbouw magentrons voor een fractie van de prijs die u elders betalen zou.